Cuentos aymaras. Aymar lupiwisa arsusa amuyusa, sarnaqawisa

Imprimir

Índice

 

Jallallt'a (Agradecimiento)
Uñstaya (Presentación)
Qallta
Aymar arun unancht'awipa

MÄYIR T'AQA
TAYKA ARXAT UNANCHT'AYATA

1. KUNATS JIWASAN ARUSAT ARSUSIÑAX WAKISISPA

Liyt'añatak qillqt'añatay amuyt'asiñani
Khitis qillqaspa
Qawch'asa, kunanakas liyin qillqanatak wakisispa
Kunas liyiñ qillqañatak wakisispa
Kunjamas mä liwrux qillqt'añaspa
Kunarakisp liyiñasti
Kunjamas liyiñax yatiqañaspa
Khitis yatichaspa, kunas luarñsp yatichañatakixa
Sapa sapakit yatiqañaspa, jan uka janichä

PAYiR T'AQA
SIW SIWANAKI

 

2.1 URURTUQI SIW SIWANAKA

Tiwulampit wayrampita
Mallkunakamp lulinakamp nuwasitapxata
Juruk'utamp ch'är jamach'impi
lmillamp achalarimpita
Ch'uqi satirimp yanapirimpi
Yakayakamp achakumpi
Chacha warmint mä lunthatanti
Tiwti yuch'xata
Ma tatampit wawapampita
Lluthumpit tiwulampita
Tiwulampit khirkhimpita
ljma chachampit wawar tawaqumpita
Pitru Urtimalant mä patrunanti
Tuyump tawaqumpi
Pitru urtimalamp qhapaqampi
Phukhu lluch'ir chachxata
Awichump liqiliqimpi
Kimsa tawaqump mä waynampi
Allqamirimp kunturimp pa tawaqumpi
Tiwulamp má p'isaqampi
Kimsa lunthatan sarnaqawipa
Tatamp mamampi
Liqiliqimp pukupukump k'ank'ampi
Tuyu waynamp tawaqumpi
Anump larimp warimpi
Kuntur mallkunt achalarinti
Tawaqunt waynanti
Chacha warmi añathuyxata
Larimpi q'ixu q'ixumpi
Tata Mariyanun sarnaqawipa

2.2 YAQHA SIW SIWANAKA

Mallku kunturimp mama chinchirkumampi
Tiwulampit tata Santiyawumpita
Tiwulamp p'isaqampi
Wajcha wawamp p'isaqampi
Pa jilatan sarnaqawipa
P'isaqamp qamaqimpi
Khullump antukampi
K'allamp antuñumpi
Tiwulampin achakumpin sarnaqäwipa
Larimp añathuyampi
Tiwulan khuyt'asiñ munataypa
Nayrapach achachilanakasan sarnaqawipa

KIMSÏR T'AQA
CHAPAR ARSUNAKA

 

3.1 QULLAN WIRSUNAK JAKASKIWA: CHAPAR ARUNAK
      PUKARAYASA

Qhanancht'a                                                                                                
Aymar chapar arsunaka                                                                                 
Kuntur mamani                                                                                            
Wajchatakisa                                                                                                
Khunumaya                                                                                                 
Q'urawa                                                                                                      
Tiwula                                                                                                         
Willa Apañ yatiqañ uta                                                                                  
Aymar jaylli wirsur tukuyat chapar arunaka                                                      
Awatiri                                                                                                        
Wari wawatasaya

3.2. CLEMENTE MAMANIN ARST'AS QILLQT'AT
       WIRSUNAKA

Qawra                                                                                                                  
Markasa                                                                                                               
Kunturi                                                                                                                 
Jawira
Qullasuyu
Sajama
Mamaku
Püpu qutasa
Wari
Waraqu
Samkanaka
Yatichiri
Tukuy p'arxtaw arunaka

3.3. YAQHA CHAPAR ARUNAKA

Villa Nuevan arsut wirsunaka
Jilat kullaka
Markasan arsuwipa

3.4. AWLLAQ JAWIRTUQIN ARST' AT WIRSUNAKA

Yuri
Amuyt' asiñani
ymar wawátwa
Aymar jilatanak kullakanaka
Yatiqañ utan sartawipa
Aymar jilatanak kullakanaka
llliman achachila

3.5. JAYLLI ARUNAKA

Taqiwjan jayllt'ata
Kuntur mallku
Kunatakiraki
Sank'ayitu
Wank'ituskirista
Puku puku Kasarxita
Ay panti panti
Wayna chuyma
Nayritamas ch'iyar sululu
Jilir mallkun yuqapa
Jawir qalita
Jisk' achasir warmi
Tumpayali
lllampu
Axawir imilla
Utama

3.6. VILLA NUEVAN KIRKINAKAPA

Kirki (wayñu)
P'isaq tawaqu
K'ita qarwan kirkipa
Qarwan urupan kirkipa
Qarwa kirki
Allpachutaki
Phanqhallitak kirki
Turutak kirkiña
lwijatak kirkiña
Tata lawun kirki
Kirkiña

PUSÏR T'AQA

4. JACH'A AMUYUNAKA

Villa Nueva iwxa arunaka
Qurpa ayllumarkan amuyt'awinakapa
Yaqha amuyt'awinaka
Amuyt'awinaka
Juk'amp amuyt'awinaka

PHISQHÏR T'AQA

 

5. PACHARJANAKA

Uywxat pachárxanaka
Warawarxata pachárxanaka
Laq'unakan yatiwpia

SUXTÏR T'AQA

 

6. LAXRA CHINJARJANAKA

Villa Nuevatuqin chinjarjanaka
Awllaq jawirtuqit laxra chinjarjanaka

 PAQALLQÜR T'AQA

 

7. JAMUSIÑANAKA

Jachir Tayka Markan arst'at jamusiñanaka
Qurpa Ayllu Markan Arst'at Jamusiñanaka
Villa Nuevan arst'at jamusiñanaka

KIMSAQALLQÜR T'AQA

 

8. TAQIMAN SARNAQAVISAN YATÍWINAKA

Pachamaman unanchawipa
Chullpa waran sarnaqawipa
Juyra achu
Ch'uqi jathat parlañani Jan chhaqhayañaniti Yapu irnaqawi

TUKT'AYAÑATAKI

Uñakipat qillqatanaka
Yanpt'irinaka: Arst'irinakamp qillqt'irinakanti